Maria Majorplein en Pandhof Sinte Marie
Een ontwerp voor het Maria Majorplein en de Pandhof Sinte Marie, ruimte biedend aan zowel de rustzoeker als de wandelaar, met oog voor de historie van de plek.
De planontwikkeling van het Maria Majorplein is een bewonersinitiatief. Vier vrijwilligers uit de werkgroep die de Pandhoftuin al meer dan 30 jaar onderhouden vonden het tijd voor een opknapbeurt en klopten aan bij de gemeente Utrecht. Het idee werd een project, mits de vrijwilligers met een goed ontwerp kwamen en het grootste deel van de benodigde financiële middelen bij elkaar zouden krijgen. Het begin van een interessant en bewogen planproces.
De Pandhoftuin met de Romaanse kloostergang en het Maria Majorplein vormen samen een bijzondere plek in de stad. Een onderdeel van de Immuniteit Sinte Marie en de plek waar ooit de Maria Major gestaan heeft. De Pandhoftuin en het Maria Majorplein zijn zowel een rustpunt als een ontmoetingsplek in de stad. De route over het plein is een van de wandelmogelijkheden tussen station en binnenstad en een geliefd ommetje in de lunchpauze. Het ontwerp sluit aan alle zijden aan bij de rest van de Mariaplaats en maakt deze overgangen helder, groen en aantrekkelijk. De geschiedenis van de Maria Major wordt zichtbaar gemaakt in twee muurschilderingen en in de verharding op het plein. De huidige plattegrond van de kerk wordt vereenvoudigd en er ontstaat meer contrast in de bestrating door het toepassen van een donkere en een licht gekleurde klinker. De looproutes over het plein, maar ook de connectie met de lager gelegen pandhoftuin, blijven vrij van objecten. De groene entrees nodigen uit te komen zitten en elkaar te ontmoeten.
De boomspiegels van de kastanjebomen worden twee keer zo groot. Ook de boomspiegels van de andere bomen worden vergroot. Een aantal bomen worden buiten het hek herplant. Het hekwerk wordt vernieuwd en wordt een bank-hek, een hekwerk dat aan weerszijden overgaat in een zitelement. Het hek wordt een plek, een verbindend element dat uitnodigt even te blijven. Het waterwerk zal een natuurlijk accent zijn op het plein.
Het lichtplan voor Pandhof Sinte Marie maakt van deze historische plek in de avonduren een plaatje. In opdracht van de Stichting heeft lichtarchitect Atelier LEK een samenhangend lichtplan opgesteld voor de Pandhof en haar omgeving. Het lichtplan omvat de kloostergang, de gevel van het conservatorium, de steenroos en het daklandschap. Gerealiseerd in opdracht van Stichting Monumentenbezit, de Oude Roomsch Katholieke Aalmoezenierskamer en HKU.
Het hekwerk wordt een verbindend element, een ontmoetingsplek waar mensen kunnen genieten van de rust van het plein en de bijzondere pandhof. Vanwege de tweezijdige bank ook als de hekken gesloten zijn. De nieuwe verlichting zal een sfeervol uitzicht geven op de historische gebouwen en de tuin. Comfortabel zitten, een fraai sierlijk hekwerk en een zo open mogelijke constructie zijn leidraad geweest voor het ontwerp, wat in samenwerking net Wim Wijsman Ontwerp verder is uitgewerkt.
Rustpunt en aandachtspunt op het plein wordt het waterwerk, ontworpen door kunstenaar Ton Kalle. De antraciet kleurige steen en de geelkleurige zwerfsteen passen qua kleurstelling bij de andere materialen op het plein. De hoogte van de grote antraciete ondersteen leent aan de ene kant om te zitten en aan de andere kant om tegenaan te leunen. Zowel uit de zwarte steen als de okergele stervormige steen komt water, een kabbelend, vallend en rustgevend geluid.
Op de enorme blinde zijgevel van het restaurant El Qatarijne wordt een muurschildering gemaakt die de voorbijganger een kijkje geeft in het interieur van de Maria Major. Als basis wordt hiervoor een schets van P. Saenredam gebruikt die hij in 1638 gemaakt heeft als voorbereiding voor het uiteindelijke schilderij van de Mariakerk. Juist de schets geeft de daadwerkelijke verhoudingen van de Mariakerk goed weer. Het zicht op het roosvenster klopt met de locatie van de muurschildering.
De Maria met kind op het kapittelzegel hoort bij de geschiedenis van de Mariakerk, waarvan de entree halverwege de huidige Mariagang lag. De Mariagang is een openbare route en een van de toegangen naar het Maria Majorplein. Om deze route beter aan te duiden en de samenhang met het plein te benadrukken is ervoor gekozen hier een Mariazegel van het kapittel van de Mariakerk uit 1227 weer te geven. De blinde muur van het eerste hoekpand is daar een mooie plek voor.
De entreestenen liggen bij alle entrees van de kerk die op het Maria Majorplein gestaan heeft.
Met natuurstenen keitjes worden de muren van de kerk aangegeven. Voor de stenen is een specifieke letter ontworpen die aan alle eisen als vervuiling of gevaar van opvriezen voldoet.
Op het Maria Majorplein staan zowel binnen als buiten het hek stoelen en bankjes. Dit losse meubilair staat aan weerszijden van het hekwerk met de banken. Bezoekers kunnen de losse stoelen en krukjes naar wens gebruiken, alleen, in een groepje, in de zon of juist in de schaduw. De naam Maria Major komt op de stoelen en op de banken staat informatie over de geschiedenis van de plek. Zo krijgt het meubilair extra betekenis.
MINTSKE landschapsontwerp
in opdracht van: Stichting Pandhof Sinte Marie
ontwerp hekwerk: i.s.m. Wim Wijsman ontwerp
ontwerp: 2019
uitvoering: 2021
